دریاچه گهر
دریاچه کوهستانی گَهَر، یکی از بهترین جاهای دیدنی لرستان و از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین کشور است.
این دریاچه با طبیعت بکر خود و آن آب زلال و شفافش، هر گردشگری را جذب خود می‌کند؛ به‌خصوص که یکی از بهترین مکان‌ها برای صید قزل‌آلا به حساب می‌آید. اگر هم به کوهنوردی علاقه‌مند هستید، امکان صعود به قله‌های اشترانکوه در اطراف دریاچه نیز وجود دارد که می‌تواند گزینه‌ای عالی برای شما باشد تا با یک تیر دو نشان بزنید و هم از دریاچه دیدن کنید و هم یک کوهنوردی مفصل داشته باشید.
از آنجا که این سفر یک نوع طبیعتگردی محسوب می‌شود، باید در کنار تجهیزاتی مثل لباس گرم، غذای کافی، کفش مناسب و… آمادگی بدنی چهار تا پنج ساعت پیاده‌روی را نیز داشته باشید و سفرتان را حداقل برای سه روز برنامه‌ریزی کنید تا دو روز را به رفت‌وبرگشت و رفع خستگی و یک روز را به گردش اختصاص دهید.
دریاچه گهر که به‌عنوان نگین اشترانکوه و زاگرس شناخته می‌شود، به‌خاطر نداشتن راه ماشین‌رو، تا حد زیادی بکر و دست‌نخورده باقی مانده است و به‌خصوص در فصل بهار و تابستان، طبیعتی بسیار دیدنی دارد. این دریاچه به‌لطف وجود درختان تنومند بید، انواع بوته‌ها، گل‌های زیبا و… مثل یک پارک طبیعی حیرت‌انگیز است که هر طبیعتگردی برای دیدن آن وسوسه می‌شود. اگر می‌خواهید درباره این جاذبه طبیعی بیشتر بدانید، با ما همراه شوید.
دریاچه گهر دورود
دریاچه گهر از جاهای دیدنی لرستان است که همچون نگینی فیروزه‌ای در میان رشته کوه‌های اشترانکوه می‌درخشد و هر نگاهی را به خود خیره می‌کند. این دریاچه در ارتفاع ۲,۳۶۰ متری از سطح دریا قرار دارد و چنین به نظر می‌رسد که در اثر زمین‌لرزه‌ای بزرگ به وجود آمده باشد؛ چراکه این دریاچه روی گسل اصلی زاگرس قرار گرفته و به احتمال قوی جنبش گسل و بسته شدن دره توسط یک سنگ ریزش عظیم، عامل شکل‌گیری آن شده است.
دریاچه گهر شامل دو بخش گهر بزرگ (کله گهر) و گهر کوچک (کره گهر) می‌شود. دریاچه گهر بزرگ که عرض آن بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر است و طولش به ۱۸۰۰ متر می‌رسد، هر ساله پذیرای جمعیت زیادی از گرشگران داخلی و خارجی است. بارش سالانه این منطقه اغلب به‌شکل برف و حدود ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلی‌متر است که در فصول سرد سال، موجب یخ‌زدی سطح دریاچه می‌شود و مناظر بدیعی را پیشکش طبیعت‌گردها و گردشگران می‌کند. دریاچه گهر کوچک با وسعت تقریبی پنج هکتار، حدود دو کیلومتر با گهر بزرگ فاصله دارد. عمق این دریاچه به‌حدی کم است که با کمی دقت می‌توانید ماهی‌های کف آن را مشاهده کنید.
با اینکه شنا در دریاچه گهر وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسد، خطرناک است و می‌تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل مدیریت مجموعه و اداره محیط زیست استان لرستان شنا در دریاچه گهر را ممنوع کرده‌اند.
آب دریاچه از طریق رودخانه تاپله تامین می‌شود که آب شفاف و بسیار خنک آن در ابتدا به دریاچه کوچک و در ادامه با طی مسافتی کوتاه به دریاچه گهر بزرگ می‌ریزد. آب دریاچه نیز بسیار شفاف است؛ به‌طوری که در برخی جاها امکان دیدن کف آب و حتی رفت‌وآمد ماهی‌ها نیز وجود دارد. همین شفافیت باعث شده است که آب آن در بازتاب نور خورشید، به رنگ فیروزه‌ای درآید.
دریاچه گهر در ضلع غربی و شرقی دارای ساحل ماسه‌ای است و در سایر نقاط ساحل صخره‌ای دارد. یکی از چشم‌اندازهای خارق‌العاده دریاچه رو به جنگلی انبوه است که در قسمت پایین و بالای دریاچه، جلوه‌ای باشکوه به آن بخشیده است.
شاید جالب باشد که بدانید، دره‌ای فوق‌العاده زیبا به نام «دره نی‌گاه» در نزدیکی دریاچه گهر قرار دارد که در فصل بهار پوشیده از شقایق‌های رنگی و لاله‌های واژگون می‌شود و می‌توانید از چشم‌انداز خیره‌کننده آن نهایت لذت را ببرید.
چگونگی کشف دریاچه گهر
بانویی انگلیسی به نام «ایزابلا لوسی بیشاپ» در سال ۱۸۹۰ میلادی برای مدت‌زمان سه ماه مشغول تحقیق در این منطقه بود و ۱۰۰۰ کیلومتر راه‌پیمایی کرد. در نتیجه اقدامات او بود که دریاچه گهر با نام «دریاچه ایران» به گردشگران و اروپایی‌ها معرفی شد. با این حال، اسناد معتبر تاریخی نشان می‌دهند که زمین‌شناسی اتریشی به نام «آ-رودلر» نخستین کسی بود که در سال ۱۸۸۸ میلادی موفق به کشف دریاچه شد. جالب اینکه قدیمی‌ترین تصویر این دریاچه توسط ژان ژاک دومرگان، سیاح فرانسوی، در سال ۱۸۹۱ میلادی گرفته شده است.
عمق دریاچه گهر
در گویش محلی، «گهر» به‌معنای آب جمع شده در گودی با عمق زیاد است. همان طور که گفتیم دریاچه از دو بخش گهر بزرگ و گهر کوچک تشکیل شده است که عمق دریاچه گهر بزرگ بین چهار تا ۲۸ متر است و ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر عرض و حدود ۱۸۰۰ متر طول دارد. عمق دریاچه گهر کوچک بین یک تا سه متر است و طول و عرض آن به‌ترتیب ۵۰۰ و حدود ۱۵۰ متر است که هر دو دریاچه واقعا دیدنی هستند.
دریاچه گهر کجاست؟
دریاچه گهر از جاهای دیدنی دورود است و در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه و در جنوب شرق دورود در استان لرستان، به زیبایی هرچه تمام‌تر، خودنمایی می‌کند. دریاچه دائمی گهر در سمت غربی اشترانکوه، جنوب گردنه پنبه کال و تنگه تاپاله و شمال شرق کوه سرسبز واقع شده است. فاصله خرم آباد تا دریاچه گهر، ۱۲۰ کیلومتر و فاصله دورود تا دریاچه، ۳۵ کیلومتر است.
در صورتی که از سمت الیگودرز راهی گهر شوید، ابتدا به گهر کوچک می‌رسید و در ادامه مسیر و با حدود ۴۰ دقیقه پیاده‌روی با دریاچه گهر بزرگ در مرز شهرستان دورود مواجه خواهید شد؛ اما اگر از طرف دورود حرکت کنید، اول دریاچه گهر بزرگ را خواهید دید.
- آدرس دریاچه گهر: استان لرستان، منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه، در مرز الیگودرز، دورود و ازنا (نمایش روی نقشه)
کروکی مسیر دریاچه گهر
با توجه به اینکه دریاچه گهر در پشت اشترانکوه قرار دارد، برای رسیدن به آن باید کوه را دور بزنید که این امر از طریق دو مسیر الیگودرز و دورود میسر است. از آنجا که دسترسی به دریاچه از طریق وسایل حمل‌ونقل عمومی امکان‌پذیر نیست؛ باید با خودرو شخصی یا همراه تورهای فصلی راهی این منطقه شوید.از دو مسیر دورود و الیگودرز می‌توانید به دریاچه گهر بروید
از دورود به دریاچه گهر (مسیر اصلی): از دورود تا محل پارکینگ چشمه خیه (خرم)، جاده‌ای آسفالت به طول ۲۰ کیلومتر وجود دارد که در این محل خودروی خود را پارک می‌کنید و از اینجا به بعد جاده خاکی ۱۲٫۵ کیلومتری را پیش رو دارید.
از ابتدای مسیر تا گردنه پنبه کار، باید یک سربالایی ۴٫۵ کیلومتر را طی کنید و در ادامه، مسیری ۲٫۵ کیلومتری با شیب تند به کف دره را خواهید داشت. ۵٫۵ کیلومتر باقی‌مانده، شیب ملایمی به‌سمت دریاچه دارد تا اینکه در نزدیکی دریاچه به گردنه خدا قوت می‌رسید که آخرین سربالایی است. پیمودن این مسیر مستلزم حدود چهار تا پنج ساعت پیاده‌روی است؛ گرچه می‌توانید این مسیر را با چهارپایانی مثل قاطر و الاغ بروید که توسط افراد بومی برای حمل بار یا سواری کرایه داده می‌شوند و کرایه آن‌ها حدود ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان برایتان آب می‌خورد.
مسیر دورود در برخی نقاط مثل پنبه کار تاحدودی صعب‌العبور می‌شود؛ اما وجود پارکینگ و امنیت کافی باعث شده است که اکثر گردشگران این مسیر را برای رسیدن به دریاچه گهر انتخاب کنند.
از الیگودرز به دریاچه گهر: مسیر الیگودرز به دریاچه گهر کوتاه‌تر است و پیاده‌روی کمتری دارد؛ هرچند در مقایسه با دورود، کوهستانی‌تر و در نتیجه دشوارتر است. اگر از الیگودرز راهی این سفر می‌شوید، باید با ماشین مخصوص کوهستان یا شاسی بلند مسیری ۶۵ کیلومتری را طی کنید؛ چراکه این مسیر برای ماشین‌های معمولی مناسب نیست. در طول راه از تعدادی روستای زیبا نظیر روستای جوشان، ززم، خان آباد و… عبور خواهید و در ادامه به دشتی وسیع و زیبا خواهید رسید؛ جایی که در اردیبهشت مزین به لاله‌های واژگون می‌شود. در ادامه به تپه تاپله می‌رسید که پایان مسیر ماشین‌رو است و باید مسیر هفت کیلومتری باقی‌مانده را با پای پیاده طی کنید و از مسیر روستای تیان به دریاچه بروید. در طول راه، رودخانه تغذیه‌کننده دریاچه گهر را خواهید دید و پس از پنج کیلومتر، دریاچه گهر کوچک و دو کیلومتر آن‌طرف‌تر، دریاچه گهر بزرگ را خواهید دید.
راه الیگودرز به دریاچه گهر، امنیت کافی ندارد و هیچ نیروی انتظامی و محیط‌بانی هم وجود ندارد؛ علاوه بر این، با طی این مسیر به ضلع شرقی دریاچه می‌رسید که فاقد سرویس بهداشتی و جایگاه‌های مخصوص کمپینگ است؛ بنابراین، مسیر الیگودرز به خانواده‌ها توصیه نمی‌شود.
از ازنا به دریاچه گهر: کوه‌نوردانی که قصد صعود به قله‌های اشترانکوه را دارند، اغلب از مسیر روستای تیان (طیان) برای رسیدن به دریاچه گهر استفاده می‌کنند. اگر شما نیز می‌خواهید از این طریق به دریاچه بروید، به‌وسیله راه‌آهن تهران-خرمشهر، در ایستگاه دربند پیاده شوید. پس از روستای زيبای دربند، به روستای تيان بروید و از طریق این روستا راهی دریاچه گهر شوید. اين منطقه شيب زيادی دارد و برای کوهنوردان نسبتا حرفه‌ای مناسب است.
تفریح های دریاچه گهر
دریاچه گهر از اصلی‌ترین زیستگاه‌های ماهی قزل آلای رنگین‌کمان و خال قرمز است و اگر به ماهیگیری علاقه‌مند هستید، باید با مراجعه به واحد محیط زیست در غرب دریاچه، مجوز صید ماهی با تک قلاب را بگیرید. در ضمن شنا در این دریاچه ممنوع است؛ زیرا بافت سطح خاک آن به گونه‌ای است که شناکردن در آن می‌تواند منجر به مرگ شود؛ همان طور که یکی از هموطنان در سال ۱۳۸۶ در این دریاچه غرق شد و علیرغم جستجوهای فراوان، جسد وی ۹ سال بعد و در سال ۱۳۹۵ از آب بیرون آمد.
قایق‌سواری
قایق‌سواری با قایق بادی یکی از تفریح‌های مفرح دریاچه گهر است که می‌تواند روح و روان‌تان را حسابی جلا دهد. برای این منظور باید تجهیزات قایق بادی را همراه خود داشته باشید.
طبیعتگردی و عکاسی
منطقه دریاچه گهر پوشش گیاهی متنوعی دارد و از بلوط و پسته وحشی و چنار گرفته تا انجیر، زبان گنجشک، سیب، زالزالک، کنار کهور، گل‌های لاله واژگون، شقایق و لاله وحشی تاج خروسی و… در آن به چشم می‌خورد. به همین دلیل پیاده‌روی در اطراف دریاچه و لذت‌بردن از این طبیعت دیدنی، قطعا برایتان دلچسب و به‌یادماندنی خواهد بود؛ بهمراه داشتن یک دوربین عکاسی را فراموش نکنید تا چشم‌اندازهای بی‌نظیر آن را برای همیشه ثبت کنید.
کوهنوردی
با توجه به قرارگیری دریاچه در منطقه کوهستانی اشترانکوه، اگر به کوهنوردی و طبیعتگردی هستید و امکانات لازم را در اختیار دارید، می‌توانید از این فرصت بی‌نظیر نهایت استفاده را ببرید و خاطره خوشی را برای خودتان رقم بزنید؛ هرچند که مسیر منتهی به دریاچه نیز، خود یک کوهنوردی جانانه و چند ساعته را می‌طلبد.
بهترین زمان سفر به دریاچه گهر
اواخر فصل بهار تا اواسط تابستان را می‌توان بهترین زمان بازدید از دریاچه گهر دانست؛ هرچند که دریاچه شب‌های سردی دارد. در واقع اوایل بهار هنوز روی قله‌های اشترانکوه، برف وجود دارد و هوای سردی بر منطقه حاکم است؛ پس بهتر است فکر سفر در این زمان را از سرتان بیرون کنید یا حتما با تجهیزات زمستانی و آمادگی کامل عازم این منطقه شوید.بهترین زمان سفر به دریاچه گهر، از اواخر فصل بهار تا اواسط تابستان است
از اواسط اردیبهشت، وضعیت آب‌وهوایی خیلی بهتر می‌شود؛ به‌خصوص در اواخر اردیبهشت تا پایان خرداد که لاله‌های واژگون و شقایق‌های رنگی زینت‌بخش این مسیر می‌شوند.
تابستان با اینکه بهترین زمان برای بازدید از دریاچه گهر است؛ بسیار شلوغ می‌شود. با سردشدن هوا و بارش برف، دریاچه یخ می‌زند و عملا دسترسی به این محل برای افراد غیرحرفه‌ای دشوار است و به همین دلیل کوهنوردان باتجربه اغلب در این فصل از سال، به دریاچه گهر می‌روند و از مناظر زیبای طبیعت سفیدپوش نهایت لذت می‌برند.
حیوانات دریاچه گهر
حیوانات مختلفی در دریاچه گهر و کوه‌های اطراف آن زندگی می‌کنند و همین موضوع فکر برخی افراد را به‌سمت شکار آن‌ها می کشاند؛ اما از آنجا که این دریاچه بخشی از منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه است، به طور کلی حمل هرگونه سلاح، صید و شکار در آن ممنوع است؛ هرچند که در برخی ایام سال، علاقه‌مندان به ماهیگیری می‌توانند با اخذ مجوز، به ماهیگیری در این دریاچه مشغول شوند.
در این زیستگاه غنی، انواع مارماهی، قورباغه، ماهی قزل آلای رنگین کمان، ماهی خال قرمز و لاک‌پشت زندگی می‌کند. طبیعت کوهستانی منطقه اشترانکوه نیز حیوانات و پرندگان متنوعی از بز و آهو تا پلنگ، کبک دری، عقاب طلایی، گرگ، خرس قهوه‌ای، گراز، کفتار، شغال، عقاب و… را در خود جای داده است.
پوشش گیاهی دریاچه گهر
بیش از ۶۰۰ گونه گیاهی و حدود ۵۳ گونه درخت و درختچه در منطقه اشترانکوه شناسایی شده که برخی از آن‌ها دارای خواص دارویی و طبی هستند. از پوشش گیاهی این محل می‌توان به زرشک، شیرخشت، گردو، بید، سیب وحشی، دافته، شنگ، ارژن، بادام وحشی، انجیر، گون و… اشاره کرد که درخت‌هایی مثل اورس، ارجن و بید به‌صورت پراکنده در بالا دست دریاچه بزرگ و دریاچه کوچک به چشم می‌خورد.
بخش زیادی از زیبایی دریاچه مرهون طبیعت اطراف آن است که در ترکیب با گل‌های لاله واژگون، لاله وحشی تاج خروسی، شقایق و زنبق، چشم‌اندازی دیدنی پیدا کرده است.
امکانات دریاچه گهر
امکاناتی همچون کمپ اداره محیط زیست، سرویس بهداشتی، پاسگاه نیروی انتظامی، سیستم روشنایی و آب آشامیدنی در کنار دریاچه وجود دارد که با توجه به جمعیت گردشگران کافی به نظر نمی‌رسد.
علاوه بر این، پارکینگ روبازی در مسیر رسیدن به دریاچه در نظر گرفته شده که مجهز به سرویس بهداشتی است و یک چشمه آب در نزدیکی آن قرار دارد.
یک پاسگاه محیط زیست نیز در کنار دریاچه قرار دارد که پاک‌سازی محوطه کمپ دریاچه را به پیمانکار سپرده است؛ به همین دلیل از گردشگران ورودی دریافت می‌شود.
محل اقامت در دریاچه گهر
از آنجا که دسترسی به محل دریاچه آسان نیست و مستلزم چندین ساعت پیاده‌روی است، اکثر افرادی که به این منطقه می‌روند، شب را در کنار دریاچه سپری می‌کنند و همان جا کمپ می‌زنند. پس لوازم کمپینگ و شب مانی را همراه خود ببرید و فقط در محل‌های تعیین‌شده مستقر شوید. سمت غرب دریاچه به‌دلیل داشتن برق، نگهبانی و سکوی چادرزدن، گزینه بهتری برای اقامت به حساب می‌آید؛ اما قبل از هرچیز باید حضور خود به مدیریت دریاچه اعلام کنید.
امکان رفت‌وآمد حیواناتی مثل گراز وحشی در اطراف دریاچه وجود دارد که اغلب در لابه‌لای چادر مسافران به‌دنبال غذا می‌گردند. پس ترجیحا هرگونه غذایی را در چادرتان قرار دهید و زباله‌های غذایی را نیز در محلی دورتر بگذارید. برای شستن ظروف و لباس، به پایین‌دست دریاچه بروید که برای این منظور در نظر گرفته شده است. به‌دلیل نبود امکانات کافی در اطراف دریاچه و گرانی بیش از حد، آذوقه کافی نیز همراه داشته باشید.
تجهیزات سفر به دریاچه گهر
دسترسی به دریاچه با خودرو امکان ندارد و مستلزم چندین ساعت کوه‌پیمایی است؛ پس برای اینکه تجربه طبیعت گردی خوبی برای خودتان رقم بزنید، حتما کفش مناسب و یک جفت باتوم کوهنوردی داشته باشید. اگر فصل تابستان را برای سفر به دریاچه انتخاب کردید، یک جفت صندل طبیعتگردی برای قدم زدن کنار دریاچه بردارید.
برای اقامت شبانه در ساحل دریاچه باید کیسه خواب، بالش بادی و پاوربانک همراهتان باشد. از دیگر وسایل لازم برای این سفر می‌توان به عینک آفتابی، ضدآفتاب، لباس اضافه، حوله، مواد غذایی، کمک‌های اولیه، کبریت یا فندک، نقشه یا جی‌پی‌اس، کلاه گرم، فلاسک چای، کرم دافع حشرات، چراغ قوه و… اشاره کرد.
سعی کنید لوازم موردنیاز را قبل از سفر به دریاچه گهر تهیه کنید؛ زیرا قیمت اجناس در مغازه‌های کنار دریاچه گران است.
پرسش‌های متداول
دریاچه گهر کجاست؟
دریاچه گهر در منطقه اشترانکوه و جنوب شرقی دورود در استان لرستان واقع شده است. دریاچه گهر تا خرم آباد حدود ۱۲۰ کیلومتر و تا دورود حدود ۳۵ کیلومتر فاصله دارد.
بهترین مسیر برای سفر به دریاچه گهر کدام است؟
مسیر دورود به دریاچه گهر، بهترین و اصلی‌ترین راه برای رسیدن به دریاچه گهر است و اکثر گردشگران به‌خاطر وجود پارکینگ و امنیت کافی، این مسیر را انتخاب می‌کنند.
هنگام بازدید از دریاچه گهر کجا اقامت کنیم؟
با توجه به پیاده‌روی چند ساعته برای رسیدن به دریاچه، اکثر افراد شب را در کنار دریاچه کمپ می‌زنند.
بهترین زمان سفر به دریاچه گهر کدام فصل است؟
بهترین زمان بازدید از دریاچه گهر اواخر فصل بهار تا اواسط تابستان است.